Αφιερωμένο στους λάτρεις
των ψαριών

της Χρυσής Σίγκου (Β3)

Το ακόλουθο άρθρο είναι αφιερωμένο στους λάτρεις της ζωολογίας, κυρίως της ιχθυολογίας, στους οποίους δημιουργούνται, κατά τη διάρκεια του σχολικού τους βίου, διάφορα ερωτήματα για τα οποία τα σχολικά βιβλία δεν περιέχουν την απάντηση. Παραθέτω κάποια ερωτήματα που δημιουργήθηκαν σε μένα και σας εύχομαι καλή ανάγνωση.

Αλήθεια κοιμούνται τα ψάρια;

Ναι, όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, και τα ψάρια κοιμούνται! Μήπως συνέβη να δείτε κάποια φορά χρυσόψαρο να παραμένει ακίνητο για αρκετή ώρα στον πυθμένα της γυάλας του; Μάλλον κοιμάται, μολονότι τα μάτια του είναι ανοιχτά. Αυτό συμβαίνει, διότι τα ψάρια δεν έχουν βλέφαρα κι έτσι δεν μπορούν να κλείσουν τα μάτια τους. Μπορούν όμως να πετύχουν τον ύπνο με ανοιχτά μάτια, επειδή η λειτουργία του εγκεφάλου τους διαφοροποιείται από εκείνη του δικού μας, με αποτέλεσμα να μην είναι απαραίτητο να δοθεί εντολή στα βλέφαρα. (Ύπνος με ανοιχτά μάτια! Ενδιαφέρουσα περίπτωση, δε βρίσκετε;)

Πολλοί υποστηρίζουν πως κατά τη διάρκεια του ύπνου τους ένα μέρος του εγκεφάλου τους παραμένει ενεργό. Μερικά μέρη στα οποία κοιμούνται τα ψάρια είναι οι χαραμάδες βράχων (π.χ. το λαγόψαρο), σε στρώματα κοραλλιών (π.χ. το κοραλλόψαρο) αλλά και στην άμμο (π.χ. το χέλι).

Έχουν τα ψάρια αφτιά;

Όλα τα ψάρια έχουν αφτιά, απλώς βρίσκονται εσωτερικά στη δομή των οστών του κεφαλιού. Σε συνδυασμό μάλιστα με αισθητήρες που διαθέτουν, είναι σε θέση να αισθάνονται και τις δονήσεις του περιβάλλοντος νερού. (Δοκιμάστε, αν θέλετε, να πιάσετε ένα ψάρι με γυμνά χέρια. Αν τα καταφέρετε, σίγουρα σας χρωστάμε ένα έπαθλο). Αν λάβουμε υπόψη ότι ο ήχος μεταδίδεται μέσα στο νερό έως και πέντε φορές γρηγορότερα από ό,τι στον αέρα, θα αντιληφθούμε ότι τα ψάρια, διαθέτοντας, όπως είπαμε, καλή ακοή, ενοχλούνται από τους δυνατούς θορύβους περισσότερο από εμάς (Την επόμενη φορά που θα βουτήξετε στη θάλασσα, κάντε ησυχία, κυρίως εσείς που αγαπάτε τα ψάρια).

Τι μπορούν να διακρίνουν τα ψάρια;

Η όραση διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος και κυμαίνεται από την πολύ καλή κοντινή όραση και ανυπαρξία μακρινής μέχρι και στην αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία κάποια είδη βλέπουν πολύ μακριά, αλλά παρουσιάζουν δυσκολία στις κοντινές αποστάσεις. Αναφορικά, με τη γωνία θέασης, τα ψάρια βλέπουν σχεδόν 360 μοίρες με εξαίρεση ένα μικρό σημείο ακριβώς πίσω τους. Ενδιαφέρων είναι ο τρόπος με τον οποίον εστιάζουν στα αντικείμενα. Το κάνουν, όπως ακριβώς οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, μετακινώντας τον κρυσταλλοειδή χιτώνα τους εμπρός και πίσω.

Μια άλλη εντυπωσιακή πληροφορία είναι ότι τα ψάρια, βάσει εργαστηριακών πειραμάτων, διακρίνουν χρώματα. Μάλιστα έχουν και προτιμήσεις σε κάποια χρώματα, με το κόκκινο να είναι το «αγαπημένο», μια και συνδυάζεται σχεδόν από την πλειοψηφία με το φαγητό. (Το δικό σας αγαπημένο χρώμα με τι το συνδυάζετε;)

Πώς κοιμούνται οι καρχαρίες οι οποίοι πρέπει να κινούνται, προκειμένου να αναπνέουν;

Οι καρχαρίες έχουν διαφοροποιηθεί σε περίπου 440 είδη με μέγεθος από 20 εκατοστά μέχρι 15 μέτρα. Οι περισσότεροι καρχαρίες χρειάζεται να κολυμπούν συνεχώς, για να αναπνέουν και δεν μπορούν να κοιμηθούν πολύ, αν όχι καθόλου, χωρίς να βουλιάξουν. Ωστόσο, ορισμένα είδη καρχαρία, όπως ο καρχαρίας τροφός, είναι ικανά να αντλούν νερό στα βράγχιά τους, επιτρέποντάς τους να ξεκουραστούν στον πάτο του ωκεανού.

Ένας μικρός αριθμός των ειδών που έχει χάσει την ικανότητα να αντλεί νερό από τα βράγχια τους πρέπει να κολυμπά χωρίς ανάπαυση. Τα είδη αυτά θα πάθαιναν ασφυξία, αν δεν μπορούσαν να μετακινηθούν. (Βέβαια, δεν ξέρω τι θα παθαίναμε όλοι εμείς, αν βλέπαμε από κοντά έναν κινούμενο καρχαρία!)

ΠΗΓΕΣ:

• ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ-TIMELIFE
• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: el.wikipedia.org
• www.enydriofilia.net