Έχεις όρεξη για ένα γλυκό;
Δεν έχεις όμως τίποτα στο ψυγείο;
Σου έχω εδώ τη λύση..
Μια εύκολη και φθηνή συνταγή, για να φτιάξεις το τέλειο μωσαϊκό (κορμό).

ΥΛΙΚΑ:
-ένα βούτυρο (πλάκα)
-ένα ζαχαρούχο γάλα
-κακάο
-κουβερτούρα
-μπισκότα πτι-μπερ
-γάλα
-τρούφα
-λαδόχαρτο ψησίματος

ΟΔΗΓIEΣ:

Παίρνεις ένα μεγάλο μπολ και προσθέτεις το βούτυρο (άφησέ το έξω από το ψυγείο τουλάχιστον 15 λεπτά για να μην είναι παγωμένο). Προσθέτεις και το ζαχαρούχο γάλα, και τα χτυπάς με το μίξερ. Καθώς χτυπάς, σιγά σιγά ρίξε το μισό φακελάκι κακάο. Αφού βγει ένα ομοιόμορφο μίγμα άφησέ το στην άκρη και πάρε ένα μπολάκι. Ρίξε μέσα λίγο γάλα και βούτα κάθε φορά 2 μπισκότα (ίσα ίσα να βραχούν). Σπάσε το κάθε μπισκότο στα 4-6 κομματάκια και ρίξ? τα μέσα στο μίγμα. Αυτό θα το κάνεις για περίπου 2 πακέτα πτι-μπερ (όποιος θέλει βάζει περισσότερα ή λιγότερα). Έπειτα, αφού ανακατέψεις καλά το μίγμα, άρχισε να κόβεις με το μαχαίρι κομματάκια κουβερτούρας. Συνέχισε να ανακατεύεις. Τώρα τοποθέτησέ το στο λαδόχαρτο και προσπάθησε να του δώσεις ένα ομοιόμορφο σχήμα. Πασπάλισέ το με όση τρούφα θέλεις, και τοποθέτησέ το στην κατάψυξη. Άφησέ το τουλάχιστον 4 ώρες, προτού το καταβροχθίσεις όλο.

Καλή όρεξη!

Κατερίνα Δανδίνη

                    Ο χτύπος της καρδιάς

Ποιος είναι εκείνος ο ρυθμός

που όλη η πλάση ψάχνει;

Που είναι γλυκός και σταθερός

και συγχωρεί τα λάθη;

Είναι ο χτύπος της καρδιάς,

όταν τα μάτια ανοίγουν

και βλέπουν έναν άγγελο

και δυο χέρια να σμίγουν.

Τα δυο του μάτια αγγελικά,

κοιτάω...

και για λίγο

χάνομαι μέσα τους βαθιά

και τον έρωτα διακρίνω.

Μη με ρωτάς αν σ? αγαπώ!

Μη με ρωτάς!

Μονάχα νιώσε τον χτύπο της καρδιάς

αν σ? αγαπούν, αγάπα.

Εφέλη Δραγούμη

                        Το αστέρι

Σαν ο ήλιος ανεβεί

και τα μάτια σου φανούν,

πεταλούδες στην ψυχή

είμαι σίγουρη θα μπουν.

Το αστέρι σου θα ψάξω

κι αν το βρω θα σου το πω,

το φτερούγισμα που νιώθω

δε θ? αφήσω πια κρυφό.

Ένα βλέμμα σου αρκεί

να παγώσει την πνοή.

Το χαμόγελό σου φτάνει

να ταράξει τη φωνή.

Ένα άγγιγμά σου θέλω,

για να νιώσω πως πετώ.

Ως τ ?αστέρια εκεί πάνω,

θα μπορώ να σ? αγαπώ.

Αγαπώ για ν? αγαπώ

κι ας ξέρω πως πονώ

χωρίς τα μάτια σου τα δυο

στην ψυχή ένα κενό.

Στον σκοτεινό τον ουρανό,

αν φωτίσεις την ψυχή

τότε μόνο θα μπορεί

η καρδιά να σε δεχτεί.

Αν το πάθος μου για σένα

γίνει λάδι στη φωτιά,

η αγάπη μου για σένα

μία ακόμα μαχαιριά.

Είσαι ήλιος που ανατέλλει,

μα αν δεν είμαι η αυγή,

το ποτάμι θα κυλήσει

δίχως πια επιστροφή.

                                          της Πάτρας Μαυρίδου (Γ3)

Ευχαριστώ, εκ μέρους της συντακτικής ομάδας και των συντονιστριών καθηγητριών, την κ. Ροδοπούλου για τη συνέντευξη που μου παραχώρησε, ύστερα από σχετική πρόταση, με σκοπό τη δημοσιοποίησή της στην εφημερίδα μας. Λόγω απόστασης, καθώς η κ. Ροδοπούλου μένει στην Αθήνα, οι ερωτήσεις της συνέντευξης στάλθηκαν με e-mail.

«Γεια σας κ.Ροδοπούλου,

με λένε Πάτρα Μαυρίδου, είμαι μαθήτρια της Γ΄ τάξης και πηγαίνω στο 5^ο Γυμνάσιο Νεάπολης Θεσσαλονίκης. Διάβασα το βιβλίο σας με τίτλο: «Ο Λεωνίδας, η Λήδα και ο πράσινος παπαγάλος» και θα ήθελα να σας κάνω μερικές ερωτήσεις.

Γεια σου Πάτρα,

Σε χαιρετώ και σου εύχομαι τα καλύτερα στη ζωή σου. Μακάρι να συνεχίσεις το διάβασμα μεγαλώνοντας. Για μένα ένα βιβλίο ήταν κάτι το πολύτιμο στην παιδική μου ηλικία. Και τώρα δεν βλέπω την ώρα να διαβάσω, όση δουλειά κι αν έχω.

Κυρία Ροδοπούλου, πού γεννηθήκατε;

Γεννήθηκα, Πάτρα μου, σε ένα πολύ όμορφο κεφαλοχώρι το Βραχάτι Κορινθίας. Πνιγμένο στ? αμπέλια και στις λεμονοπορτοκαλιές. Στα περιβόλια και στους κήπους. Τώρα έμειναν λίγα. Μια πανέμορφη παραλία πλένει τα πόδια του.

Διαβάζατε λογοτεχνία στο σχολείο;

Στο σχολείο μας δεν διάβαζαν λογοτεχνία, γιατί οι δάσκαλοι είχαν πολλά παιδιά. Πενήντα έως εκατό η κάθε τάξη, να μην σου πω και έως εκατόν είκοσι. Πού να προλάβουν οι καημένοι. Στο σπίτι μας, όλοι διαβάζαμε. Είχα δυο πολύ μεγαλύτερα αδέλφια. Οι γονείς μου μ? έγραψαν σ? ένα θαυμάσιο περιοδικό που λεγόταν: «Το Ελληνόπουλο ? Ο θησαυρός των παιδιών». Το περίμενα με λαχτάρα κάθε Σάββατο. Αργότερα διάβαζα στους μαθητές μου τις ωραίες ιστορίες του.

Πότε αρχίσατε να γράφετε βιβλία;

Άρχισα να γράφω από οχτώ χρονών. Αιτία στάθηκε ο θάνατος του Κωστή Παλαμά. Μεγάλος μας ποιητής. Πένθησε όλη η Ελλάδα. Μου έκανε τρομερή εντύπωση! Ήθελα κι εγώ να γίνω σπουδαία και να πενθήσει για μένα όλη η Ελλάδα. Ό,τι έγραφα τα έκρυβα σε ένα συρτάρι. Ιστορίες για ζώα, πουλιά, λουλούδια, για τη γειτονιά και όσα συνέβαιναν απ? τη Γερμανική Κατοχή. Πολύ αργότερα, άρχισα να τα δημοσιεύω.

Στο βιβλίο που διάβασα τα γεγονότα είναι πραγματικά ή φανταστικά;

Στα βιβλία μου πάντα ξεκινώ από πραγματικά γεγονότα. Όλοι οι συγγραφείς το ίδιο κάνουν. Προσθέτω κανένα πρόσωπο λίγο φανταστικό ή κάποιο γεγονός.

Έρχομαι στο βιβλίο μου: «Ο Λεωνίδας, η Λήδα και ο πράσινος παπαγάλος». Ο Λεωνίδας είναι ο μικρός μου γιος, που τώρα είναι πολύ μεγάλος και δυνατός. Ο άντρας μου, η μάνα μου, ο άλλος μου γιος, όλοι αγαπάμε πολύ τα ζώα. Ο πράσινος παπαγάλος ήταν του γείτονα. Η Λήδα ήταν μια αγαπημένη μου γάτα που είχε σύντροφό της τον Άδωνη. Η Λήδα πραγματικά έκανε όσα ιστορώ. Κόρη βέβαια δεν έχω. Στην πολυκατοικία μας δεν έχουμε επικοινωνία κι αυτό με πειράζει. Γράφω για καταστάσεις που ήθελα να υπάρχουν αλλά...

Πώς γίνεται κανείς συγγραφέας;

Οι άνθρωποι γεννιούνται με κάποιο ταλέντο που το καλλιεργούν. Ο συγγραφέας πρέπει πάντα να διαβάζει, να μαθαίνει.

Εσείς γιατί γράφετε, και μάλιστα για παιδιά και όχι για μεγάλους;

Δεν γράφω, Πάτρα μου, για παιδιά μόνο. Τα περισσότερα βιβλία μου είναι για εφήβους και μεγάλους. Δεκατέσσερα τον αριθμό. Τα παιδικά δέκα.

Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο σας;

Το τελευταίο μου βιβλίο είναι: «Οι Άσημες και οι Ταπεινές του ?21». Γράφοντας για τις απλές γυναίκες, που ήταν πάρα πολλές, που θυσιάστηκαν και δεν τις αναφέρει η επίσημη ιστορία. Χάθηκαν δεκαπλάσιες γυναίκες και παιδιά στον αγώνα. Μάτωσε η Ελλάδα απ? τη μια άκρη ως την άλλη. Οι Έλληνες επαναστάτησαν 61 φορές από το 1453 ως το 1808. Το 1821 ήταν η 62^η.

Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί που θέλει να γίνει συγγραφέας.

Πάτρα μου, ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ, ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ, ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ...

Κυρία Ροδοπούλου, υπηρετήσατε την εκπαίδευση σε όλη σας την πορεία. Ήσασταν δασκάλα, Σχολική Σύμβουλος, Ειδική παιδαγωγός. Ποια είναι η γνώμη σας για τη σημερινή κατάσταση στην εκπαίδευση;

Στην εκπαίδευση πάντα είχαμε προβλήματα, αλλά τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν. Δεν υπάρχουν οι εκπαιδευτικοί που πρέπει στα σχολεία. Είναι πολύ λιγότεροι κι εργάζονται με άσχημες συνθήκες. Φίλοι μου διευθυντές, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας κοντεύουν να τρελαθούν. Όσοι διδάσκουν δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Σ? όλη την εκπαίδευση υπάρχουν εργατικοί και αφοσιωμένοι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων. Είμαι κοντά σ? όλους, όσους αγωνίζονται. Δεν πρέπει να το βάλουμε κάτω. Η πατρίδα μας έχει ζήσει τέτοια σκαμπανεβάσματα πολλές φορές.

Αν και η σύγχρονη τεχνολογία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, απομακρύνουν τους νέους ανθρώπους από το βιβλίο, εντούτοις έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει αυξανόμενη τάση προς το βιβλίο. Τι έχουμε να κερδίσουμε εμείς τα παιδιά από αυτό;

Δε συγκρίνεται η αίσθηση του βιβλίου στα χέρια σου. Για κάθε βιβλίο που κρατώ, νιώθω απέραντη ευχαρίστηση. Όταν είναι καινούριο το χαϊδεύω το μυρίζω, το φιλώ και δε βλέπω την ώρα να καθίσω να το διαβάσω. Όσο πιο χοντρό είναι, τόσο εκστασιάζομαι. Χώνομαι μέσα στις σελίδες του. Έχει άλλη χάρη το βιβλίο κι άλλη η ψυχρή ανάγνωση απ? το λάπτοπ. Όμως κι εγώ αναγκάστηκα να περάσω ένα βιβλίο μου στο διαδίκτυο. Το «Ανεβαίνοντας ψηλά ? Καλάβρυτα», γιατί οι εκδότες ζητούν πολλά λεφτά. Μόνο τελευταία έγινε ένα θαύμα. Με πήρε ένας παλιός μου εκδότης και μου ζήτησε ένα ανέκδοτο βιβλίο: «Το χρώμα του πάθους ? Απελλής». Πολύ ωραία έκδοση έκανε. Αγγελάκης λέγεται. Δεν πλήρωσα ούτε ένα ευρώ. Μόνο καμιά δεκαριά συγγραφείς στους 2000 δεν πληρώνουν τα βιβλία τους, αφού έγιναν γνωστοί λόγω των κομμάτων ή δημοσιογραφικών μέσων.

Μπορείτε να μας περιγράψετε ένα επεισόδιο από τη σχολική σας παρουσία, που θα θυμάστε για πάντα;

Τα περισσότερα που έχω ζήσει ως δασκάλα και σύμβουλος έχουν περάσει στα βιβλία μου. Και σ? αυτό που είναι στο διαδίκτυο. Ένα όμως είναι χαραγμένο στη μνήμη μου, πολύ βαθιά, ούτε το αλτσχάιμερ δεν πρόκειται να το σβήσει. Είμαι στην Πετρούπολη, όπου πρωτοδίδαξα εικοσάχρονη. Μου έδωσαν μια Ε΄ τάξη με 120 παιδιά. Ήταν κανονικοί μαθητές κι άλλοι που είχαν μείνει μία και δύο φορές στην ίδια τάξη. Για να τους ηρεμήσω, άρχισα να τους διαβάζω, πριν σχολάσουν, για είκοσι λεπτά, ένα μυθιστόρημα, που λεγόταν: «Χωρίς Οικογένεια». Τους άρεσε πάρα πολύ. Ένα κοριτσάκι που ήταν κανονικά στην Ε΄ τάξη, μικροκαμωμένο και γλυκό καθόταν στο πρώτο θρανίο. Μια μέρα χρειάστηκε να πάει στο ΙΚΑ. Αργούσε να περάσει για εξέταση. Όσο έβλεπε πως πλησίαζε η ώρα να διαβάσω, τόσο παρακαλούσε τη μητέρα της να φύγουν. Οι μαθητές μου ετοιμάστηκαν να με ακούσουν. Η πόρτα βρόντηξε κι άνοιξε με ορμή. Ξαφνιασμένοι γυρίσαμε τα κεφάλια. Ήταν η μικρή, που ρωτούσε ανήσυχη: «Κυρία, μήπως το διαβάσατε;», «Όχι, γλυκιά μου». Αναστέναξε με ανακούφιση. Κάθισε και σταύρωσε τα χεράκια της, που θύμιζαν περιστέρια που ξεκουράζονταν. Βούρκωσα. Και τώρα βουρκώνω, που σας το γράφω. Δεν ξέχασα ποτέ το κοριτσάκι μου. Τώρα θα είναι 68 χρονών.

Εξακολουθείτε ακόμη και σήμερα να έχετε σχέσεις με τους παλιούς σας μαθητές; Τους καλείτε σε συγκεντρώσεις στο σπίτι σας; Γνωρίζετε τα πάντα γι? αυτούς και αγωνιάτε; Πείτε μας, τι είναι αυτό που πρέπει να χαρακτηρίζει τη σχέη δασκάλου ? μαθητή;

Δεν έπαψα ποτέ να έχω επαφές με τους μαθητές μου. Νιώθω απέραντη χαρά, όταν επικοινωνούμε και ανταμώνουμε. Νοιάζομαι και για τα παιδιά τους. Τελευταία καταχάρηκα, όταν με βρήκαν μαθητές μου απ? την Εράσμειο Ελληνογερμανική Σχολή. Με τους μόνους που είχαμε χαθεί. Με αγκαλιάζουν και με λένε «το κοριτσάκι τους» και με πιάνουν τα γέλια. Απ? τη Σχολή αυτή με είχε απολύσει η Χούντα «ως μη εθνικόφρονα». Το κλάμα που έριξα δεν περιγράφεται! Και τα παιδιά στεναχωρήθηκαν πολύ. Μια μαθήτριά μου λιποθύμησε. Στο παρελθόν με πολλούς μαθητές μου είχα επαφή. Με τα χρόνια λιγοστεύουν. Μερικοί έφυγαν στο εξωτερικό. Πάντα νοιάζομαι γι? αυτούς, όπως και για τα δικά μου παιδιά. Είναι κι αυτοί παιδιά μου, όπως και τα παιδιά τους, τα εγγόνια μου. Όταν έχουν προβλήματα με παίρνουν τηλέφωνο, για να βρούμε λύσεις.

Εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης ακούμε συνεχώς από μεγαλύτερους ότι είναι μάταιο και ανώφελο να σπουδάσουμε και να μορφωθούμε. Υπάρχει αλήθεια σ? αυτήν την άποψη;

Να μην ακούτε κουβέντες για ματαιότητα των σπουδών. Αλίμονο! Η μόρφωση είναι ατίμητο κεφάλαιο. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, μάθαιναν στα παιδιά τους και ένα πρακτικό επάγγελμα. Μακάρι να μπορούσαμε κι εμείς να το κάνουμε. Ο γαμπρός μου γιατρός ήταν, αλλά ήξερε να φτιάχνει κάθε ηλεκτρική βλάβη, όπως και υδραυλική. Μόρφωση και πάλι μόρφωση. Κι ο τελευταίος πολίτης της χώρας να κρατεί στα χέρια του πάντα ένα βιβλίο κι ένα δίπλωμα ανώτερης ή τεχνικής σχολής.

Είναι γνωστή η αγάπη σας για την Αρχαία Ελλάδα. Εξακολουθείτε να ερευνάτε αυτήν την περίοδο για την κληρονομιά μας. Γιατί πρέπει να νιώθουμε περήφανοι για την ιστορία μας; Σε τι θα μας ωφελήσει σήμερα και στην πορεία μας για το μέλλον;

Η αρχαία Ελλάδα είναι στη ζωή μας. Τα ήθη, τα έθιμά μας, η παράδοση, τα πανηγύρια μας, η νοοτροπία μας, οι αξίες μας ακουμπούν σ? αυτήν. Είμαστε μια συνέχεια που δεν έχει διακοπεί. Ακόμη και στα ελαττώματά μας. Παίρνουμε διδάγματα και συνεχίζουμε. Μη νομίζετε πως και η σημερινή Ελλάδα δεν έχει προσφέρει σπουδαία πράγματα διεθνώς. Ο 20^ος αιώνας υπήρξε εξαιρετικά σημαντικός. Έβγαλε εξαιρετικούς συγγραφείς και ποιητές. Ρίτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Καβάφης, Βρεττάκος, Παλαμάς, Σικελιανός, Καζαντζάκης. Με διεθνή αναγνώριση. Στη μουσική: Σκαλκώτας, Μητρόπουλος, Θεοδωράκης, Χατζηδάκις κ.ά. Καταπληκτικούς κλασικούς τραγουδιστές: Μαρία Κάλλας, Νίκος Μοσχονάς, Τζον Μοδινός, Αγνή Μπάλτσα? Τραγουδοποιούς: Σαββόπουλος, Λοΐζος, Τσιτσάνης? Φοβερούς επιστήμονες. Είμαι περήφανη που γεννήθηκα στον 20^ο αιώνα. Θα ήθελα κόλλες χαρτιού για να γράψω τις επιτυχίες μας.

Πιστεύετε πως είναι σημαντικό ένα παιδί να παίρνει μέρος σε δραστηριότητες του σχολείου, όπως πολιτιστικά προγράμματα, εφημερίδα του σχολείου κ.ά;

Και βέβαια ο κάθε μαθητής πρέπει να ενεργοποιείται στα πολιτιστικά δρώμενα. Ο πολιτισμός κάνει καλύτερο τον άνθρωπο. Η ποιότητα της ζωής μας αποκτά αξία. Μαθαίνει να μετέχει.

           Εύχομαι τα καλύτερα σε όλους σας. Ευχαριστώ πολύ, που μου δώσατε την ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας.

                                             Με όλη μου την αγάπη,

                                                  Σούλα Ροδοπούλου»

Την ευχαριστούμε για μία ακόμη φορά για τον πολύτιμο χρόνο που μας αφιέρωσε.

Βιογραφικό σημείωμα

Η Σούλα Ροδοπούλου γεννήθηκε στο Βραχάτι Κορινθίας. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ψυχικού, μετεκπαιδεύτηκε στα παιδιά με πρόβλημα ακοής και διορίστηκε στη δημόσια εκπαίδευση. Στα γράμματα εμφανίστηκε από νεαρή ηλικία, δημοσιεύοντας κείμενα σε περιοδικά και εφημερίδες. Έχει γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα και βιβλία για παιδιά.

(http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=462&t=3824)

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥΣ

1. «Μικρές Ιστορίες». Διηγήματα.
2. «Ανήσυχες μέρες». Μυθιστόρημα ? ντοκουμέντο.
3. «Δύσκολοι καιροί». Μυθιστορηματικό χρονικό.
4. «Μυρσίνη». Διηγήματα.
5. «Η συμφωνία της σιωπής». Μυθιστορηματικό χρονικό.
6. «Εκείνοι τότε». Μυθιστόρημα.
7. «Με τόλμη». Μονογραφίες ξεχωριστών γυναικών.
8. «Στην καρδιά της Μεγάλης Ελλάδας». Διηγήματα.
9. «Άκουσέ με παλικάρι μου». Νεανικό μυθιστόρημα.
10. «Εσύ, εγώ κι ο πέτρινος κόσμος μας». Ερωτικό μυθιστόρημα.
11. «Σε φιλώ, η μάνα σου Σιμέλα»

ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ

1. «Τα σαράντα κόσκινα». Ιστορικό μυθιστόρημα.
2. «Ο Κωνσταντής και το περιστέρι».
3. «Με τους γλάρους». Ταξιδιωτικό μυθιστόρημα.
4. «Αγαπημένε μου δάσκαλε δεν ξεχνώ». Μυθιστόρημα.
5. «Καλώς τα Ελληνάκια». Μυθιστόρημα.
6. «Η Οδύσσεια».
7. «Πυθαγόρας». Βιογραφία.
8. «Ιπποκράτης». Βιογραφία.
9. «Διογένης». Βιογραφία.
10. «Ο Λεωνίδας, η Λήδα κι ο πράσινος παπαγάλος».

      Ο αθλητισμός και η γυμναστική ήταν τρόπος ζωής και υιοθετημένα χαρακτηριστικά της νοοτροπίας και της καθημερινότητας των Ελλήνων, από παλιότερες ήδη εποχές. Στην αρχαία Αθήνα, για παράδειγμα, η γυμναστική ήταν υποχρεωτική για τους νέους ήδη από τα χρόνια του Σόλωνα, ενώ στην αρχαία Σπάρτη δεν αποκλείονταν ούτε τα κορίτσια, με την πεποίθηση ότι οι αθλούμενοι θα παρέμεναν πιο υγιείς, σωματικά αλλά και πνευματικά. Άλλωστε, αυτή η σκέψη αποτυπώθηκε στη γνωστή σε όλους φράση "νους υγιής εν σώματι υγιεί". Από την άλλη, το γκρέμισμα μέρους των τειχών της πόλης για χάρη των ολυμπιονικών αποτελούσε έκφραση της συλλογική τιμής προς τους αθλητές αυτούς που αποτελούσαν εχέγγυο για την ασφάλεια της πόλης.

      Το κληροδότημα λοιπόν των προγόνων μας μας λέει ότι η γυμναστική και ο αθλητισμός συνεπάγονται σίγουρα πολλά οφέλη. Οφέλη σωματικά, όπως καλή φυσική κατάσταση, βελτίωση της γενικότερης υγείας, πρόληψη των ασθενειών, δεξιότητα, ευκινησία και ενδυνάμωση του σώματος αλλά και ψυχολογικά, όπως βελτίωση της διάθεσης, εκτόνωση του άγχους, αυτοπεποίθηση, ενέργεια, αντοχή σε στρεσογόνες καταστάσεις. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τη βάση για μια υγιή, αισιόδοξη και σίγουρα καθαρή σκέψη.

      Τα πολλαπλά αυτά οφέλη αποδεδειγμένα κάνουν τη ζωή μας πολύ καλύτερη και πιο ευχάριστη. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να γυμνάζεται και να αθλείται ο καθένας μας, αν θέλει να επιτύχει να έχει έναν υγιή οργανισμό (πνευματικά και σωματικά), έναν καλύτερο τρόπο ζωής και να εκτονώνεται από το βάρος και τις δυσκολίες της καθημερινότητας.

      Οι επιλογές για τον τρόπο άθλησης είναι πάρα πολλές. Υπάρχουν τα ομαδικά αθλήματα, στα οποία τα άτομα αθλούνται σε ομάδες και τα ατομικά αθλήματα στα οποία ένα άτομο αθλείται μόνο του. Ομαδικά αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλει, το χάντμπολ, το πόλο, το πιγκ πογκ και το χόκεϊ προσφέρουν ομαδικές συγκινήσεις και καλλιεργούν τη συνεργασία και την άμιλλα πέρα από την ουσιαστική συνεισφορά τους στην υγεία του αθλουμένου. Αλλά και η ενασχόληση με ατομικά αθλήματα, όπως το τένις, ο στίβος, η ενόργανη ή η ρυθμική γυμναστική, η ποδηλασία και η ιστιοπλοΐα, χαρίζει πολλά από τα οφέλη που προαναφέρθηκαν.

       Συμπερασματικά, λοιπόν, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι η άθληση είναι μια άκρως ωφέλιμη δραστηριότητα. Αν πραγματικά θέλουμε να έχουμε καλή ψυχική και σωματική υγεία και κατ? επέκταση ποιότητα στη ζωή μας, καλό είναι να εντάξουμε την άθληση στις καθημερινές μας δραστηριότητες. Αρκεί να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τη ρήση "νους υγιής εν σώματι υγιεί" .

Πηγή: sportpsychologist.gr

Αφιερωμένο στους λάτρεις
των ψαριών

της Χρυσής Σίγκου (Β3)

Το ακόλουθο άρθρο είναι αφιερωμένο στους λάτρεις της ζωολογίας, κυρίως της ιχθυολογίας, στους οποίους δημιουργούνται, κατά τη διάρκεια του σχολικού τους βίου, διάφορα ερωτήματα για τα οποία τα σχολικά βιβλία δεν περιέχουν την απάντηση. Παραθέτω κάποια ερωτήματα που δημιουργήθηκαν σε μένα και σας εύχομαι καλή ανάγνωση.

Αλήθεια κοιμούνται τα ψάρια;

Ναι, όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, και τα ψάρια κοιμούνται! Μήπως συνέβη να δείτε κάποια φορά χρυσόψαρο να παραμένει ακίνητο για αρκετή ώρα στον πυθμένα της γυάλας του; Μάλλον κοιμάται, μολονότι τα μάτια του είναι ανοιχτά. Αυτό συμβαίνει, διότι τα ψάρια δεν έχουν βλέφαρα κι έτσι δεν μπορούν να κλείσουν τα μάτια τους. Μπορούν όμως να πετύχουν τον ύπνο με ανοιχτά μάτια, επειδή η λειτουργία του εγκεφάλου τους διαφοροποιείται από εκείνη του δικού μας, με αποτέλεσμα να μην είναι απαραίτητο να δοθεί εντολή στα βλέφαρα. (Ύπνος με ανοιχτά μάτια! Ενδιαφέρουσα περίπτωση, δε βρίσκετε;)

Πολλοί υποστηρίζουν πως κατά τη διάρκεια του ύπνου τους ένα μέρος του εγκεφάλου τους παραμένει ενεργό. Μερικά μέρη στα οποία κοιμούνται τα ψάρια είναι οι χαραμάδες βράχων (π.χ. το λαγόψαρο), σε στρώματα κοραλλιών (π.χ. το κοραλλόψαρο) αλλά και στην άμμο (π.χ. το χέλι).

Έχουν τα ψάρια αφτιά;

Όλα τα ψάρια έχουν αφτιά, απλώς βρίσκονται εσωτερικά στη δομή των οστών του κεφαλιού. Σε συνδυασμό μάλιστα με αισθητήρες που διαθέτουν, είναι σε θέση να αισθάνονται και τις δονήσεις του περιβάλλοντος νερού. (Δοκιμάστε, αν θέλετε, να πιάσετε ένα ψάρι με γυμνά χέρια. Αν τα καταφέρετε, σίγουρα σας χρωστάμε ένα έπαθλο). Αν λάβουμε υπόψη ότι ο ήχος μεταδίδεται μέσα στο νερό έως και πέντε φορές γρηγορότερα από ό,τι στον αέρα, θα αντιληφθούμε ότι τα ψάρια, διαθέτοντας, όπως είπαμε, καλή ακοή, ενοχλούνται από τους δυνατούς θορύβους περισσότερο από εμάς (Την επόμενη φορά που θα βουτήξετε στη θάλασσα, κάντε ησυχία, κυρίως εσείς που αγαπάτε τα ψάρια).

Τι μπορούν να διακρίνουν τα ψάρια;

Η όραση διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος και κυμαίνεται από την πολύ καλή κοντινή όραση και ανυπαρξία μακρινής μέχρι και στην αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία κάποια είδη βλέπουν πολύ μακριά, αλλά παρουσιάζουν δυσκολία στις κοντινές αποστάσεις. Αναφορικά, με τη γωνία θέασης, τα ψάρια βλέπουν σχεδόν 360 μοίρες με εξαίρεση ένα μικρό σημείο ακριβώς πίσω τους. Ενδιαφέρων είναι ο τρόπος με τον οποίον εστιάζουν στα αντικείμενα. Το κάνουν, όπως ακριβώς οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, μετακινώντας τον κρυσταλλοειδή χιτώνα τους εμπρός και πίσω.

Μια άλλη εντυπωσιακή πληροφορία είναι ότι τα ψάρια, βάσει εργαστηριακών πειραμάτων, διακρίνουν χρώματα. Μάλιστα έχουν και προτιμήσεις σε κάποια χρώματα, με το κόκκινο να είναι το «αγαπημένο», μια και συνδυάζεται σχεδόν από την πλειοψηφία με το φαγητό. (Το δικό σας αγαπημένο χρώμα με τι το συνδυάζετε;)

Πώς κοιμούνται οι καρχαρίες οι οποίοι πρέπει να κινούνται, προκειμένου να αναπνέουν;

Οι καρχαρίες έχουν διαφοροποιηθεί σε περίπου 440 είδη με μέγεθος από 20 εκατοστά μέχρι 15 μέτρα. Οι περισσότεροι καρχαρίες χρειάζεται να κολυμπούν συνεχώς, για να αναπνέουν και δεν μπορούν να κοιμηθούν πολύ, αν όχι καθόλου, χωρίς να βουλιάξουν. Ωστόσο, ορισμένα είδη καρχαρία, όπως ο καρχαρίας τροφός, είναι ικανά να αντλούν νερό στα βράγχιά τους, επιτρέποντάς τους να ξεκουραστούν στον πάτο του ωκεανού.

Ένας μικρός αριθμός των ειδών που έχει χάσει την ικανότητα να αντλεί νερό από τα βράγχια τους πρέπει να κολυμπά χωρίς ανάπαυση. Τα είδη αυτά θα πάθαιναν ασφυξία, αν δεν μπορούσαν να μετακινηθούν. (Βέβαια, δεν ξέρω τι θα παθαίναμε όλοι εμείς, αν βλέπαμε από κοντά έναν κινούμενο καρχαρία!)

ΠΗΓΕΣ:

• ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ-TIMELIFE
• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: el.wikipedia.org
• www.enydriofilia.net

Διαχείριση κρίσεων
των εφήβων στο
σχολικό περιβάλλον

της
Γεωργίας Παπαϊωάννου (Β3)

Πολλές φορές οι έφηβοι αντιμετωπίζουν κρίσεις, δηλαδή μια κατάσταση αποσταθεροποίησης, όταν αντιμετωπίζουν περιστάσεις στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Συνήθως μίας κρίσης προηγείται ένα στρεσογόνο συμβάν. Οι κρίσεις οφείλονται είτε στο πέρασμα σε ένα νέο αναπτυξιακό στάδιο είτε σε ξαφνικά και απρόσμενα γεγονότα, τα οποία προκαλούν αναστάτωση στην ψυχολογία τους (π.χ. θάνατος συγγενικού προσώπου, νοσηλεία σε νοσοκομείο, διαζύγιο γονέων, σχολική αποτυχία). Κάποια από τα συμπτώματα των κρίσεων είναι η απώλεια ελέγχου και σταθερότητας, η μείωση υπευθυνότητας, οι εγωκεντρικές αντιδράσεις, ο ανταγωνισμός, η εμφάνιση πρωιμότερων μορφών λόγου και συμπεριφοράς και η σχολική φοβία. Όσον αφορά στα σωματικά συμπτώματα συχνοί είναι οι πονοκέφαλοι, η δυσκοιλιότητα, οι δυσκολίες στην ούρηση και τα δερματικά προβλήματα.

Βέβαια, οι αντιδράσεις των εφήβων στις κρίσεις αυτές ποικίλλουν και εξαρτώνται κατά βάση από την ευαλωτότητά τους, δηλαδή την ευαισθησία και τη δυσκολία τους να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση κρίσης, καθώς και από την ψυχική ανθεκτικότητά τους, δηλαδή τη δυνατότητά τους να προσαρμόζονται σε μία νέα κατάσταση ύστερα από κάποιες δυσκολίες.

Προκειμένου να στηρίξουμε τους εφήβους, καλό είναι να δείξουμε αυξημένο ενδιαφέρον και φροντίδα, να μειώσουμε τις προσδοκίες μας για τις επιδόσεις τους στο σχολείο και στις δραστηριότητές τους και να τους ενθαρρύνουμε να εκφράζουν λεκτικά τα συναισθήματά τους. Σε περίπτωση που κάποιος εκπαιδευτικός αντιληφτεί κάποια από τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν θα πρέπει να επικοινωνήσει με τους γονείς του εφήβου και να τους ενημερώσει. Στη συνέχεια, οι γονείς με τη σειρά τους θα πρέπει να απευθυνθούν σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους.

Πριν φτάσουμε βέβαια στην αντιμετώπιση, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι για την αποφυγή μιας κρίσης πρέπει να βοηθήσει το ίδιο το άτομο, η οικογένεια, το σχολείο και η κοινότητα. Ζωτικής σημασίας ζητούμενα είναι η ανάπτυξη θετικής αυτοαντίληψης, η ύπαρξη γονικής φροντίδας και στήριξης, η καλλιέργεια θετικών σχέσεων με τους εκπαιδευτικούς και τους συμμαθητές, η ύπαρξη υψηλών προσδοκιών και η παροχή ευκαιριών για ενεργό συμμετοχή στις δραστηριότητες της κοινότητας.

ΠΗΓΗ
Χατζηχρήστου, Χ. Γ. (2011). Σχολική Ψυχολογία. Αθήνα: τυπωθήτω

Τι σημαίνει

να είσαι

φιλόζωος;

της Βίκυς Ματσακίδου (Γ3)

Η αγάπη που νιώθω για τους τετράποδους φίλους μας (αλλά και δίποδους, ιπτάμενους ή έρποντες) με ώθησαν να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο για τη φιλοζωία.

Τι σημαίνει άραγε να είσαι φιλόζωος; Η απάντηση είναι πολύ απλή. Σημαίνει να είσαι φίλος με τα ζώα, να τα αγαπάς και να τα προσέχεις. Κατά πόσο όμως είναι πολύ απλό να εκφράζεις στην πράξη αυτά που πολύ εύληπτα αναφέρονται στις σελίδες ενός λεξικού; Τι σημαίνει αγαπώ τα ζώα και τα προσέχω; Ποια ζώα, μόνα αυτά που έχω στην ιδιοκτησία μου ή όλα ανεξαιρέτως;

      Θα αναφερθώ πρώτα στους ανθρώπους που παίρνουν την απόφαση να υιοθετήσουν ένα κατοικίδιο. Δυστυχώς, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που παίρνουν αυτή την απόφαση χωρίς να το καλοσκεφτούν. Κάνουν απόκτημά τους ένα κατοικίδιο, προκειμένου να καλύψουν δικές τους ανάγκες. Για παράδειγμα, μόνο και μόνο για να πνίξουν τη μοναξιά τους ή προκειμένου να περηφανευτούν ότι έχουν ένα ζώο κάποιας ράτσας. Στην ουσία δεν αγαπάνε το κατοικίδιό τους, δεν νοιάζονται για τις ανάγκες του και δεν το αντιμετωπίζουν ως ζωντανό οργανισμό, με αποτέλεσμα να ξεσπούν πολλές φορές σε αυτό, να το τυραννούν, να του κάνουν δύσκολη τη ζωή, γιατί το θεωρούν κτήμα τους, ισοδύναμο με άψυχο αντικείμενο και στο τέλος όταν το βαρεθούν να το εγκαταλείπουν, χωρίς καμία αίσθηση ενοχής για το τι θα απογίνει.

       Η υιοθεσία, όμως, ενός κατοικιδίου είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση και απαιτεί υπευθυνότητα. Νομίζω ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα κατοικίδια ως έναν καλό φίλο. Και δεν είναι απλό πράγμα να αποχωριστούμε έναν φίλο, επειδή αρρώστησε ή επειδή δεν είναι πια χαριτωμένος. Το κατοικίδιο δεν είναι ένα παιχνίδι που δεν νιώθει αλλά ένα ζωντανό πλάσμα, το οποίο σε μεγάλο βαθμό εξαρτά την κάλυψη των αναγκών του από τον ιδιοκτήτη του.

Ωστόσο, η έννοια της φιλοζωίας δεν περιορίζεται στην έκφραση αγάπης μόνο για το ζώο που έχουμε στην ιδιοκτησία μας. Πολλές φορές κάποια αδέσποτα χρειάζονται τη βοήθειά μας. Σ? αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε και να τους δώσουμε ό,τι χρειάζονται, είτε τροφή είτε φροντίδα. Και αν δεν μπορούμε οι ίδιοι, θα πρέπει να καλέσουμε κάποια φιλοζωική οργάνωση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας θυμίσω την εξής ρήση του Μαχάτμα Γκάντι, « ο πολιτισμός ενός έθνους διακρίνεται από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στα ζώα» και να προσθέσω ότι πεποίθησή μου αποτελεί πως, αν γνωρίσουμε και αγαπήσουμε αληθινά τα ζώα, θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι.

της Σμαράγδας Τόττα (Γ4)

Όλοι μας γνωρίζουμε ότι, σύμφωνα με τις διακηρύξεις του Ο.Η.Ε., όλα τα παιδιά του κόσμου αναμένεται να έχουν ίσες ευκαιρίες για σωματική, πνευματική και ηθική ανάπτυξη. Η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία και η περιουσία, με κανέναν τρόπο, δεν θεωρούνται παράγοντες που επιτρέπεται να επηρεάζουν το δικαίωμα των παιδιών στην ισότητα. Γι? αυτόν τον λόγο άλλωστε υπάρχουν βασικές αρχές που προστατεύουν την ύπαρξη και την ανάπτυξη του παιδιού.

Πολύ συχνά όμως είτε γινόμαστε δέκτες δυσάρεστων πληροφοριών από τα Μ.Μ.Ε. είτε οι ίδιοι διαπιστώνουμε την καταπάτηση των δικαιωμάτων του παιδιού και την εκμετάλλευσή του με τρόπους που βρίθουν ποικιλίας. Βέβαια, η εκμετάλλευση των παιδιών δεν είναι καινοφανές φαινόμενο, εφόσον η έξαρσή του έχει συνδεθεί με εποχές σκοταδισμού και οπισθοδρόμησης. Είναι όμως παράδοξο να το βιώνουμε στις μέρες μας. Η εντυπωσιακή τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη και η συνακόλουθη πολιτιστική άνοδος του ανθρώπου θα έπρεπε να είναι σε θέση να εγγυηθούν την ευτυχία των παιδιών.

Δυστυχώς όμως αυτό δε συμβαίνει. Ακόμη και στα αναπτυγμένα κράτη, όπου τα παιδιά μπορεί να μην αντιμετωπίζουν προβλήματα συναφή με την ανεπάρκεια πνευματικών ή υλικών αγαθών, δεν παύουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα. Κάποιες φορές, γίνονται θύματα αυταρχισμού των ίδιων των γονιών τους. Είναι πολύ τραγικό οι ίδιοι οι γονείς να ξεσπούν πάνω στα παιδιά τους λόγω απωθημένων συναισθημάτων ή διάφορων εξωγενών παραγόντων. Το αποτέλεσμα είναι να μεγαλώνουν μέσα στην αδιαφορία, την έλλειψη στοργής και αγάπης. Άλλες φορές πάλι γίνονται θύματα των Μ.Μ.Ε., στην περίπτωση που υπάρχει παντελής έλλειψη ελέγχου από την πλευρά των γονιών τους ή ακόμη και αντικείμενα σεξουαλικής βίας, όταν πια μόνα και ανυπεράσπιστα φοβούνται να μιλήσουν, να εμπιστευτούν και να βρουν ένα σημείο αναφοράς αλλά και προσανατολισμού, σε μια περίοδο της ζωής τους που προσπαθούν εναγωνίως να προσδιορίσουν την ταυτότητά τους και να μάθουν τι μπορούν και τι πρέπει να κάνουν. Και σίγουρα ένα από αυτά που πρέπει να κάνουν είναι να παίζουν ανέμελα, έξω στον καθαρό αέρα. Ακόμη, κι αυτό, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, φαντάζει δύσκολο. Έτσι, όμως οι παιδικές ψυχές δηλητηριάζονται, καθώς εγκλωβίζονται μέσα στους γκρίζους τσιμεντένιους τοίχους.

Αν από την άλλη στρέψουμε το βλέμμα μας στις χώρες που βρίσκονται σε χαμηλό στάδιο οικονομικής ανάπτυξης, η εικόνα που θα σχηματίσουμε θα έχει μελανά χρώματα. Αποκλεισμός από την εκπαίδευση, παιδική εργασία, κακοποίηση, σεξουαλική εκμετάλλευση, πείνα, ασθένειες? και η λίστα συνεχίζεται.

Οι διαπιστώσεις αυτές μόνο θλίψη μπορούν να προκαλέσουν. Μπορούν όμως να σταθούν αιτία για δράση και ανάληψη πρωτοβουλιών. Τι θα μπορούσε λοιπόν να γίνει, για να βελτιωθεί η κατάσταση;

Η σκέψη μου σχεδόν αυθόρμητα στρέφεται προς τους νόμους, την αναβάθμιση του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου με στόχο την πλήρη διασφάλιση της νομικής προστασίας των παιδιών. Επίσης, κατά την κρίση μου, είναι αναγκαίο να ενημερώνονται οι αρμόδιες αρχές, ώστε να προσφέρεται κάθε απαραίτητη βοήθεια (ιατρική περίθαλψη, συμβουλευτική στήριξη, ψυχοθεραπεία), προκειμένου να προστατευθεί η ζωή των παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο και να αντιμετωπιστούν τα όποια προβλήματα έχουν δημιουργηθεί. Είναι αδήριτη ανάγκη να δοθεί έμφαση προς αυτή την κατεύθυνση.

Ιδιαίτερη πρόνοια, επίσης, πρέπει να επιδειχθεί για τη διασφάλιση της δυνατότητας για εκπαίδευση όλων των παιδιών που αδυνατούν να γευτούν το κοινωνικό αγαθό της μόρφωσης και για διάφορους λόγους δεν μπορούν να ακολουθήσουν σε κανονική βάση το εκπαιδευτικό σύστημα. Πιστεύω ότι όλες οι δυνάμεις πρέπει να εστιαστούν σ? αυτήν την κατεύθυνση, γιατί το να στερεί κάποιος από ένα παιδί τη δυνατότητα για εκπαίδευση είναι σαν να στερεί από το μέλλον κάθε ελπίδα για αλλαγή και πρόοδο.

Πρωτεργάτες σ? αυτή την προσπάθεια δεν μπορώ να φανταστώ άλλους από τους ανθρώπους του πνεύματος. Οι διανοούμενοι οφείλουν να καταγγέλλουν τα φαινόμενα αυθαιρεσίας, διαλαλώντας την αξία των ανθρώπινων ιδεωδών. Σε συνεργασία με τα Μ.Μ.Ε., που διαθέτουν την τεράστια δύναμη της εικόνας και του λόγου, μπορούν να δραστηριοποιήσουν την ευαισθησία της διεθνούς κοινής γνώμης. Σίγουρα, η συλλογική προσπάθεια είναι η ασφαλέστερη οδός για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου.

Προκειμένου, λοιπόν, το όραμα να γίνει πραγματικότητα -και γιατί όχι καθημερινότητα- πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές αξίες που καθοδηγούν τον άνθρωπο, ορίζοντας την ανθρωπιά ως την πηγή και την ηθική ολοκλήρωση ως τον επιδιωκόμενο σκοπό.

Κανείς από εμάς δεν πρέπει να κλείνει τα μάτια ή να αδιαφορεί. Τόσο η αδιαφορία όσο και ο εφησυχασμός είναι εγκληματικές πράξεις. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον του κόσμου. Πώς λοιπόν περιμένουμε να διαγραφεί ελπιδοφόρο αυτό το μέλλον, όταν ακρωτηριάζουμε το παρόν;

Η ΓΕΝΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Στις μέρες μας οι περισσότεροι έφηβοι χρησιμοποιούν πολλές ώρες της ημέρας κάποια ηλεκτρονική συσκευή. Ο κίνδυνος του εθισμού είναι μεγάλος, καθώς δεν καταλαβαίνουν πόσο γρήγορα περνάει ο χρόνος, όταν βρίσκονται μπροστά από μια οθόνη. Πολλές φορές μάλιστα θα τύχει να δείτε στον δρόμο παρέες οι οποίες δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, αλλά έχουν σκυμμένα τα κεφάλια τους πάνω από ένα κινητό. Η εικόνα αυτή δεν είναι ανώδυνη, μια και ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην υγεία αυτών των παιδιών, καθώς η ακτινοβολία που παράγουν οι ηλεκτρονικές συσκευές είναι επιβλαβής για τον οργανισμό.

Για να λυθεί, λοιπόν, αυτό το παγκόσμιο πλέον πρόβλημα, θα πρέπει το ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον, και πρώτιστα οι γονείς να ενημερωθούν, ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν τα παιδιά τους με βασικό σκοπό την απεξάρτηση. Στις περιπτώσεις όμως που ο εθισμός είναι σε προχωρημένο στάδιο, θα χρειαστεί η ένταξη των εξαρτημένων ατόμων σε πρόγραμμα παροχής στήριξης και βοήθειας από κέντρα απεξάρτησης και αποτοξίνωσης.

Μ. Μικρομάστορα (Γ3)